Kako su novogradnje u Beogradu zaštićene od zemljotresa?

U razornom zemljotresu koji je 6. februara pogodio Tursku i Siriju, poginulo je više od 41.000 ljudi, dok je više od 80.000 povređeno. Zastrašujući snimci rušenja zgrada za nekoliko sati obišli su planetu, zbog čega se postavilo pitanje kvaliteta gradnje objekata. Nepropisno izvođenje radova, bez dovoljno armature, betona ili nekog drugog materijala, ali i nepripremljeno tlo, dva su moguća razloga rušenja grada u Turskoj, ocene su stručnjaka.

Poslednjih dana, zemljotresi manjeg inteziteta su se osetili i u Srbiji, a građani su počeli da strahuju o kvalitetu gradnje objekata u našoj zemlji.

Koji su uslovi koje investitori moraju da ispune prilikom izgradnje objekta, koji propisi nas štite u slučaju prirodnih katastrofa i da li je bezbednije živeti u starogradnji ili novogradnji, samo su neka od pitanja koja smo obradili u ovom tekstu.

Svi objekti koji su izgrađeni poslednjih nekoliko decenija trebalo bi da izdrže zemljotrese jačine do 8 stepeni Merkalijeve skale, pod uslovom da je sve rađeno u skladu sa propisima.

Koja je procedura izgradnje objekata?

Ono što prethodi svakoj izgradnji jesu lokacijski uslovi, u kojima se propisuje koji tip objekta može da se gradi, koliko spratova, koliko može da bude zauzetost parcele.. Pre bilo kakve izgradnje, važno je ispitati zemljište na kojem se gradi, zbog čega je važno angažovati inženjera i uraditi statički proračun.

Nadležni organi uzimaju u obzir trusnost područja i urbanističke planove koji postoje i koji bi trebalo da omoguće da iako dođe do oštećenja ili urušavanja zgrade, se ne oštete objekte koji su u blizini.

Kada nadležni organ izda lokacijske uslove za određeni objekat, nakon toga investitor u skladu sa tim lokacijskim uslovima može zahtevati građevinsku dozvolu. U građevinskoj dozvoli se navodi kakav projekat se gradi i svi bitni elementi gradnje od kojih investitor ne sme odstupati. Na kraju celog procesa gradnje dolazi do tehničkog prijema zgrade, kada nadležne službe utvrđuju da li je sve građeno po tehničkim propisima i standardima i u skladu sa građevinskom dozvolom. Ukoliko utvrde da je sve kako treba, dobija se upotrebna dozvola, koja bi trebalo da bude garant tehničke i normativne ispravnosti objekta.

Zemljotres u Skoplju i promena propisa

Tokom vremena su se menjali propisi u vezi sa otpornošću građevina na seizmičke pokrete, u zavisnosti od katastrofa koje su se događale, a nakon zemljotresa u Skoplju 1963. godine, ta pravila pooštrena su i kod nas. Uvedeni su dodatni zahtevi prilikom izgradnje objekata, koji su se zasnivali na unapređenju elemenata koji obezbeđuju otpornost na zemljotrese. Propisi su se menjali i nakon zemljotresa u Crnoj Gori 1979. godine, kada su unapređeni normativi za visokogradnju. Projektovanja objekata u Srbiji se trenutno radi u skladu sa pravilnikom iz 2019. godine, kojim se uvode evropski propisi.

Propisi koji su danas na snazi bi trebalo da obezbede da su današnje zgrade sigurne i bezbedne, dok inspekcijske službe treba da vrše kontrolu i prate primenu važećih propisa u izgradnji objekata. Projektanti, koji moraju da budu licencirani građevinski inženjeri, su u obavezi da poštuju važeće propise i odgovorni su za projekat, dok izvođači radova treba da znaju svoj posao i da imaju adekvatan stručni nadzor. Sve ostalo je na investitoru.

Nadogradnja kao problem

Poseban problem, pogotovu u Beogradu, predstavljaju nadogradnje, jer se postavlja pitanje da li određena nadogradnja narušava seizmičku otpornost određenog objekta. Centar prestonice je najviše pogođen ovim problemom i ovde se najčešće postavlja pitanje, da li su nadogradnje legalizovane, odnosno da li je sve urađeno u skladu sa zakonom. Svaka prepravka, nadogradnja, rušenje ili adaptacija zgrade bez stručnog nadzora, može dovesti do katastrofe.

Starogradnja i novogradnja

Korišćenje novih materijala i tehnologija, ali i metoda proračuna, nešto je što govori u prilog činjenici da bi novogradnje trebalo da budu otpornije na zemljotres. Sa druge strane, stari objekti bi trebalo redovno da se održavaju, odnosno da se proverava koliko je neka starogradnja otporna na zemljotres. To se radi unajmljivanjem veštaka građevinske struke, koji može proračunati seizmičku nosivnost objekata i da li je neka zgrada možda za sanaciju ili rušenje. Kod starih objekata, kao i kod nadogradnji, je problem i kada građani adaptiraju ili ruše pregradne ili čak noseće zidove, bez stručnog nadzora.

Divlja gradnja kao poseban problem

Divlja gradnja predstavlja poseban problem u Srbiji, a pogotovu velika divlja naselja u Beogradu. Tokom gradnje ovakvih objekata, najčešće nije rađena nikakva inspekcija ili proveravanje objekata, zbog čega se sve svodi na moralnu odgovornost graditelja, odnosno investitora.

Pre bilo kakve kupovine je važno da proverite ko je projektovao i izgradio zgradu, kako biste bili sigurni da je sve urađeno po propisima i kako pravila struke nalažu. U ponudi agencije City Expert se nalaze isključivo legalne nekretnine, koje imaju svu neophodnu dokumentaciju.